Ośrodek pieniński powstał jako piąty z kolei, dołączył do istniejących już ośrodków na Markowych Szczawinach, Jaworzynie Krynickiej, Turbaczu i do jedynego nizinnego „Gabinetu Kazimierza Sosnowskiego” w Krakowie. Po naszym powstały jeszcze ośrodki: „Zielony Domek” w Ustrzykach Górnych, „Chałupa Kudzi” w Zawoi i „U źródeł Wisły” pod Baranią Górą.
Koncepcja tworzenia w górach ośrodków Komisji Turystyki Górskiej ZG PTTK powstała w 1965 roku. Rok później rozpoczął działalność pierwszy taki ośrodek – babiogórski na Markowych Szczawinach.
Celem ośrodków jest popularyzowanie turystyki, zaznajamianie z jej historią oraz z zasłużonymi dla rozwoju turystyki ludźmi. Ośrodki ratują od zapomnienia to wszystko, co było chlubą naszej turystyki górskiej, gromadzą archiwalia, opracowują i udostępniają materiały zainteresowanym, a także wzbogacają i szerzą kulturę wśród turystów górskich.
Dlaczego w Pieninach?
Dlaczego taki ośrodek powstał w Pieninach, a swoim zasięgiem działania obejmuje także Spisz? Zagłębiając się w historię turystyki pienińskiej, sięgając do jej korzeni, uświadomimy sobie, że działa tutaj najstarszy w obecnych granicach Polski oddział Polskiego Towarzystwa Turystyczno – Krajoznawczego.
Jako jeden z pierwszych oddziałów ówczesnego Towarzystwa Tatrzańskiego założony został 31 marca 1885 roku podczas zebrania, które odbyło się w sali czytelni górnego Zakładu Zdrojowego w Szczawnicy, a pierwszym prezesem wybrany został dr Władysław Ściborowski. Starszym rodowodem mogą się pochwalić dziś nieistniejące oddziały Towarzystwa Tatrzańskiego w Stanisławowie (1876), Czarnohorski w Kołomyi (1878) i we Lwowie (1883).
Czwarty, czy też jak kto woli, pierwszy w dzisiejszych granicach oddział przyczynił się do powstania na jego terenie Ośrodka Kultury Turystyki Górskiej PTTK w Pieninach. Stało się to w wyniku pracy i wysiłku członków Podkomisji Kultury i Historii Turystyki Górskiej KTG ZG PTTK w Krakowie na czele z jej ówczesnym przewodniczącym śp. Edwardem Moskałą oraz przy wydatnej pomocy Oddziału Pienińskiego PTTK w Szczawnicy pod prezesurą Stanisława Urbana. To właśnie oddział zapewnił wyposażenie i efektowny wystrój izby muzealnej ośrodka. Otwarcie ośrodka w Pieninach 21 maja 1988 roku było pierwszym akcentem obchodów stulecia Oddziału Pienińskiego PTTK w Szczawnicy.